Per las visitas e las consultaziuns en la Fonoteca ans contactai per plaschair ordavant sut fnoffice@nb.admin.ch u per telefon sut il numer +41 58 465 73 44.
Grazia fitg per Vossa chapientscha.
Istorgia da la Fonoteca
L'istorgia da la Fundaziun Fonoteca naziunala svizra
Dudesch onns pazienza
Ils 27 d'october dal 1972 ha scrit Robert Wyler, ch'era da quel temp directur dal ressort "collecziuns particularas" da la Biblioteca naziunala, en in rapport: "La Biblioteca naziunala salida tut las iniziativas da fundar ina fonoteca naziunala. Per il mument n'ha ella dentant ni il persunal ni il spazi per executar sezza ina tala incumbensa."
Robert Wyler è in da quels che s'èn engaschads durant dapli ch'in decenni instancablamain per la creaziun d'ina fonoteca svizra.
Igl è interessant ch'el numna en ses text deficits che nus avain anc oz: per exempel che las registraziuns da radio èn accessiblas mo cun fadias e che l'Archiv Svizzer per chanzuns popularas ed il Phonogrammarchiv da l'Universitad da Turitg han memia paucs raps per "s'occupar en maniera giavischada cun il material ch'els han ramassà, per perscrutar el e per amplifitgar lur collecziuns". Quest rapport dal 1973 è stà la basa per las instanzas al cussegl federal ed al cussegl svizzer per la scienza cun la recumandaziun da fundar ina fonoteca naziunala.
Sper Robert Wyler s'ha era Hans-Rudolf Dürrenmatt engaschà per ina fonoteca. El era da quel temp il directur dal ressort musica da la biblioteca centrala da Soloturn. Tuts dus eran en ils onns 1970 commembers da la cumissiun per ina fonoteca da l'associaziun svizra dals bibliotecaris e da l'associaziun svizra per la documentaziun. En ina notizia dal 1976 legian ins: "dus commembers da la cumissiun - ils signurs Dürrenmatt e Wyler - èn preschents èn la gruppa da lavur iniziada da l'associaziun internaziunala da las bibliotecas musicalas che ha la finamira da fundar ina fonoteca naziunala. Cun il sustegn finanzial da la Pro Helvetia vegni ad esser pussaivel bainprest da far in studi areguard las premissas da basa per ina tala instituziun. La cumissiun d'experts presidiada da signur Clottu menziunescha en ses rapport explicitamain il project Fonoteca naziunala svizra e recumonda sia realisaziun."
L'uschenumnà rapport Clottu (Eléments pour une politique culturelle suisse) da l'onn 1975 è stà in dals paucs documents uffizials en il qual è vegnida numnada la Fonoteca. Davos quest fatg eran dus ulteriurs protagonists da l'istorgia da la Fonoteca: Franz Georg Maier, directur da la Biblioteca naziunala, e Hans Steinbeck, directur da l'Archiv Svizzer da Musica tar la SUISA. En avrigl e matg dal 1974 han il cusseglier naziunal Gaston Clottu e Steinbeck / Maier gì ina correspundenza en la quala els han concepì il paragraf areguard la fonoteca per il rapport Clottu.
Il studi surnumnà da Hans-Rudolf Dürrenmatt è vegnì realisà d'avust fin october 1976 e cuntegna malgrà il curt temp d'execuziun ina massa surprendenta da detagls interessants. Entant che Maier ha inoltrà en il num da la Biblioteca naziunala en avust dal 1977 ina posiziun positiva areguard il studi, ha il Departament da l'intern (EFI) duvrà dapli temp. En ina charta a Hans Steinbeck dals 26 matg 1978 ha il president dal departament da quella giada communitgà "la fundaziun d'ina fonoteca correspunda ad ina necessitad culturala e politica, la realisaziun d'in tal project sco ch'il rapport Clottu propona è dentant impussibla pel mument, gia ch'il parlament ha ordinà in stop da persunal absolut e siond ch'i na dat betg localitads." Sco alternativa a l'integraziun da la Fonoteca en la Biblioteca naziunala propona el ch'il chantun e la citad da Berna sajan purtadras dal project, ultra da quai dependia la realisaziun dal project era da la posiziun da la SSR.
Tar in inscunter da circuls interessads als 15 november 1978 è vegnida confirmada la tenuta sceptica da la Confederaziun ed ins ha discus d'in pussibel lieu per la fonoteca a Berna cun la participaziun da la citad e dal chantun.
Ina gruppa da lavur prominenta dal Departament per cultura presidiada da Christoph Reichenau ha publitgà ils 3 fanadur 1980 in rapport extais cun il titel "Projekt Schweizerische Landesphonotek". El cuntegna tranter auter il sboz d'in document da fundaziun. I vegnan proposts sco purtaders la Confederaziun, il chantun da Berna, la SUISA, l'Associaziun svizra d'interprets, la IFPI Svizra e la SSR.
Ils 30 october 1981 ha il DFI propost al cussegl federal da fundar ina Fonoteca naziunala svizra, ma la moziun è vegnida retratga causa la massiva opposiziun dal Departament da finanzas. Sin quai s'han radunads F. G. Maier ed il directur dal Departament federal per la cultura, Frédéric Dubois, per la concessiun d'ina contribuziun finanziala or dal gudogn dal Stanser-Verkommnis-Taler, sco per il permiss d'engaschar in praticant e da tegnair liber il local mess a disposiziun en la Biblioteca naziunala per 2 fin 3 onns. En fanadur dal 1982 ha il cussegl federal accordà ina contribuziun da 120'000 francs. En in document al cussegl federal dal settember 1983 vegn menziunà che la citad da Lugano s'haja declerada pronta en december dal 1982 da metter a disposiziun l'anteriur studio da radio per ina fonoteca. Uschia è la realisaziun vegnida in grond pass vinavant.
Ils 14 favrer dal 1984 è vegnì fundà il "Aufbauverein Schweizerische Nationalphonothek". Ils statuts defineschan sco finamira da l'associaziun "la creaziun d'ina Fonoteca naziunala svizra". Sco president vegn tschernì Hans Rudolf Dörig ch'era quella giada vicedirectur dal Departament per cultura. Sper el eran en la suprastanza: Hans Georg Maier, directur da la Biblioteca naziunala, André Guex-Joris (Archivar da la citad da Morges e collectur da plattas), Emmanuel Belser (SSR) e Hans Steinbeck (SUISA, Archiv da musica svizzer).
Ils 22 mars dal 1984, suenter la fundaziun da la societad, ha Frédéric Dubois rapportà en scrit al cusseglier federal Egli sur dal svilup da la situaziun. Egli è stà indignà, siond che il project Fonoteca Naziunala n'era betg vegnì integrà en la planisaziun da la legislatura e che dus da ses scheffuncziunaris (H. R. Dörig e F. G. Maier) s'eran tuttina mess a disposiziun sco commembers persunals da la societad. El ha accentuà ch'il cussegl federal saja vegnì confruntà cun "faits accomplis".
La Fonoteca nascha
L'existenza reala da la Fonoteca naziunala svizra ha cumenzà in di da stad, ils 17 avust dal 1984 a Morges, a l'emprima radunanza generala dal "Aufbauverein". En quella radunanza è la suprastanza vegnida engrondida cun Armando Zoppi, il secretari communal da la citad da Lugano, e cun Vital Hauser, il directur da l'Associaziun svizra d'interprets. Ultra da quai han ins nominà in cussegl consultativ en las persunas da Jacques Goy, tecnicist da tun tar Radio Suisse Romande, Clau Solèr, dal Phonogrammarchiv da l'Universitad da Turitg, Carlo Florindo, in cumponist tessinais che s'è engaschà per che la fonoteca vegnia en il Tessin, Robert Wyler e Hans-Rudolf Dürrenmatt. Kurt Deggeler è vegnì tschernì sco directur.
La basa finanziala da l'instituziun sa cumponiva quella giada da dus contribuziuns unicas: 120'000 francs da la Confederaziun or dal gudogn tras il taler da Stans e 100'000 francs da la SUISA. In ulteriur agid finanzial n'era betg da spetgar avant il 1988, il cumenzament da la nova perioda da finanzas da la Confederaziun. La citad da Lugano ha mess a disposiziun las localitads en l'anteriur studio da radio gratuitamain ed ha concedì in credit da 112'000 francs per la restauraziun da las localitads. Quest import è pli tard vegnì auzà a 163'000 francs, gia ch'il funs da l'archiv ha stuì vegnir rinforzà. La restauraziun è stada finida en atun dal 1985 e la Fonoteca Naziunala è vegnida inaugurada ils 30 october cun ina pitschna festa, a la quala ha tegnì in pled, sper il president Dörig ed il directur, era il vice-sindaco da Lugano da quella giada, sar Benedetto Bonaglia.
Sin il champ politic aveva il cusseglier naziunal tessinais Mario Grassi inoltrà al cussegl federal in postulat dad examinar en tge mesira che la Fonoteca naziunala svizra pudess vegnir sustegnida en maniera adequata. Il postulat è vegnì acceptà dal cussegl federal en favrer dal 1986 ed è vegnì discus en la sessiun da primavaira dal cussegl naziunal. Ultra da quai ha gieu lieu in inscunter cun la cumissiun da cultura dal chantun Tessin cun il resultat, ch'il chantun ha dà dal 1987 sco agid da partenza ina summa unica da 100'000 francs ed a partir dal 1988 ha il chantun Tessin concedì ina contribuziun regulara al funcziunament da la fonoteca da 50'000 francs. A la segunda radunanza generala dals 8 mars dal 1985 en la Biblioteca naziunala a Berna, ha il president Hans Rudolf Dörig pudì metter en vista in sustegn tras la Confederaziun dad annualmain 400'000 francs a partir dal 1988. La suprastanza è vegnida engrondida cun sar Jürg Rohrdorf, directur dad IFPI Svizra.
Cun quests meds ha la Fonoteca pudì engaschar en favrer dal 1986 dus collavuraturs a temp parzial: dunna Ombretta Fontana per il ressort documentaziun e sar Stefano Cavaglieri per la tecnica. Els èn restads fidaivels a la fonoteca ed han contribuì en moda fitg meritaivla a la construcziun ed al funcziunament da l'institut.
In grond agid finanzial per ils onns 1986 e 1987 è stada la participaziun al program naziunal da perscrutaziun 16 "Metodas per il salvament da bains culturals". Il project titulà "Documents sonors istorics da la Svizra: infurmaziun, documentaziun e restauraziun" che ha funcziunà dal schaner 1986 enfin december 1987 ed aveva ina contribuziun da 200'000 francs, ha permiss la furmaziun da cumpetenzas en il champ da la tecnica e da la documentaziun. Il punct culminant è stà in colloqui internaziunal deditgà al tema «Istorgia, mantegniment e restauraziun da portatuns istorics» che ha gì lieu dals 28 als 30 october 1986 a Lugano ed al qual s'èn participads tranter auter la directura da la Phonothèque Nationale de France da quella giada, dunna Marie-France Calas, ed il directur dal Phonogrammarchiv der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, sar Dietrich Schüller.
En zercladur dal 1986 ha la suprastanza decidì da transfurmar la societad en ina fundaziun. La fundaziun è vegnida creada a la radunanza dals 18 matg dal 1987 a Lugano cun la formulaziun dals statuts e cun l'autentificaziun d'in notar als 24 november dal 1987. La Confederaziun n'è betg in member fundatur, fa dentant part dal cussegl da fundaziun. Sper il chantun Tessin e la citad da Lugano èn participads era la SSR sco era las associaziuns SUISA, SIG e IFPI. La fundaziun ha gì in chapital da partenza da 5'000 francs. Sco emprim president dal cussegl da fundaziun è vegnì tschernì sar Giancarlo Viscardi, commember da la regenza da la citad da Lugano.